Jadwiga KaliszewskaDysplazja stawu biodrowego to jedna z najczęściej występujących wad u noworodków.
W Polsce i innych krajach Europy środkowo-wschodniej jest ono częstsze niż w innych częściach świata i kształtuje się poziomie kilku (4-5) przypadków na 100 urodzeń. Na szczęście większość z nich to przypadki lekkie, poddające się leczeniu bez operacji.
Jak jest zbudowany staw biodrowy?
Staw biodrowy to jeden z największych stawów w ludzkim ciele. Najprościej mówiąc łączy on nogi z tułowiem i umożliwia ich ruchomość. Jest to staw kulisty, to znaczy jedna z kości go tworzących przyjmuje kształt wycinka kuli, a druga jest jej odbiciem, czyli panewką. Po angielsku mówią na taki staw „ball and socket”, co trafnie oddaje jego konstrukcję. Taki staw umożliwia ruch nogi we wszystkich kierunkach, przy czym w stawie biodrowym jego zakres jest ograniczony głęboką panewką.
Żeby te wszystkie ruchy mogły zachodzić w pełnym zakresie a staw pozostawał stabilny, „kulka” musi być dobrze dopasowana do swojego „gniazda”. Z dysplazją mamy do czynienia wtedy, kiedy kulka (główka kości udowej) i gniazdo (panewka) nie są dobrze dopasowane. Przede wszystkim w dysplazji mamy do czynienia ze zbyt płytką panewką.
Źródło: https://www.liberaldictionary.com/ball-and-socket-joint/
Dlaczego mówimy o „rozwojowej” dysplazji bioder?
Dlatego, że to wada polegająca na zaburzeniach rozwoju stawu, które rozpoczynają się jeszcze w trakcie ciąży (zazwyczaj w ostatnim miesiącu) i trwają po narodzinach. Niepokojące procesy zachodzące w biodrze można jednak odwrócić wdrażając odpowiednie leczenie. Jest to wada dynamiczna: z jednej strony niewielkie dysplazje (nazywane fizjologicznymi) mają tendencję do samoleczenia, z drugiej – jej poważniejsze formy, jeśli nie są leczone, z czasem stają się jeszcze bardziej poważne i mniej podatne na leczenie.
Różne nasilenie wady bioder
– Staw może być dysplastyczny (niedobrze dopasowany, z płytszą panewką), ale jeszcze stabilny. Istnieją tu różne stopnie niedojrzałości stawu, z płytszą lub głębszą panewką. To na szczęście znakomita większość dysplazji a leczenie ortezami sprawdza się prawie zawsze.
– Niestabilny staw biodrowy. Nieprawidłowo rozwinięty staw ma tendencję do podwichania lub zwichania się, czyli kulka może „uciekać” ze swojego gniazda, ale w tym stadium spontanicznie wraca na miejsce.
– Podwichnięcie stawu biodrowego – główka i panewka stykają się ze sobą, ale główka jest przemieszczona i stąd niedaleka droga do…
– Zwichnięcia stawu biodrowego, gdzie główka kości udowej jest już całkowicie poza panewką
Najcięższe formy dysplazji mogą zostać wykryte już zaraz po porodzie, ale możliwy jest też scenariusz, że wskutek późnej diagnozy dysplazji staw nie rozwijał się prawidłowo i do podwichnięcia lub zwichnięcia doszło stopniowo po urodzeniu.
Trzeba wiedzieć, że kości (początkowo chrząstki) stawu u niemowlaka czyli i główka i panewka szybko rosną a robią to „oblewając się” kolejnymi warstwami . Jeśli więc główka i panewka są odpowiednio ustawione, to po pewnym czasie dostosowują swój kształt do siebie nawzajem, nawet jeśli nie było tak zaraz po urodzeniu. U dzieci urodzonych ze zdrowymi stawami, którym nie przeszkadza się np. ciasnymi becikami, staw cały czas rozwija się prawidłowo i praktycznie nie ma przypadków późniejszych dysplazji. Natomiast biodrom dzieci urodzonych z dysplazją trzeba na początku pomóc ortezą lub gipsem, aby staw mógł wrócić na ścieżkę harmonijnego rozwoju.
Więcej o działaniu ortez można przeczytać tutaj. A więcej informacji o tym jak klasyfikuje się nasilenie dysplazji znajdziesz tutaj.
Autor: Jadwiga Kaliszewska
